PARKI NARODOWE W USA

Stany Zjednoczone mają wiele do zaoferowania, ale dla mnie najcenniejszym skarbem, który można tu znaleźć są...  dolary $$? Fakt, zgadzam się:) a po dolarach Parki Narodowe. Prawdziwe skarby natury unikalne na skalę światową. Co takiego szczególnego mają parki w USA? Cóż, pewnie  nic innego ani lepszego niż wszystkie inne cuda natury na świecie, więc to nie miejsce aby rozstrzygać, który widok piękniejszy. Ale jednak Amerykanie znają się na promocji, więc ich Parki Narodowe są po prostu dobrze znane i rozpoznawane dosłownie wszędzie. Kto nie słyszał o Wielkim Kanionie, Yellowstone czy Dolinie Śmierci? To przecież najbardziej rozpoznawalne punkty USA. I bezapelacyjnie warte zobaczenia. A że kraj duży, to i dużo pięknych miejsc do podziwiania. Parki narodowe są oczywiście bardzo amerykańskie - ogromne, bo wszystko w stanach jest XXL i NAJ. Każdy park z czegoś słynie i ma swoje "naj" - "największe drzewo pod względem wolumenu drewna", "najstarszy most na zachód od południowej granicy stanu", najgłębsze jezioro z zawartością mułu". Część właśnie wymyśliłam, ale zasada jest prosta. Naj pomaga w promocji:) Pamiętam jak szliśmy obejrzeć najważniejsze drzewo w Parku Sekwoje opisane we wszystkich przewodnikach. Ja myślałam, że to drzewo jest najstarsze, Bartek, że najwyższe, a ono było "największe pod względem wolumenu drewna". Tylko trzeba czytać przypisy:)

Parki Narodowe w USA lubię z kilku powodów. Po pierwsze dlatego, że jest tam cisza i spokój, blisko natura, często unikalna i zadziwiająca, piękna, znajoma z wielu pocztówek i filmów. Takie "znane ze słyszenia". Po drugie Parki Narodowe przyciągają trochę inny typ turystów i lokalsów. Po trzecie lubię je za organizację, mapki i udogodnienia dla podróżnych. Nie ma takiego miejsca w Parku Narodowym, gdzie nie można podjechać samochodem:) Jeee

CO TO SĄ PARKI NARODOWE I ILE ICH JEST W USA

Parki Narodowe w USA to podobnie jak w Polsce  obszary chronione. Ustanawiane są za pomocą aktu zatwierdzanego przez Kongres Amerykański. Wszystkie Parki Narodowe znajdują się pod zarządem National Park Service (NPS), czyli organizacji powołanej do zarządzania i ochrony tych miejsc. Część Parków Narodowych była najpierw Pomnikami Przyrody, które są nieco niżej w klasyfikacji, ale są równie ważne i także pozostają pod opieką NPS.  W odróżnieniu od Parków Narodowych, które są zarządzane na poziomie federalnym i są własnością wszystkich Amerykanów, są też Parki Stanowe. Te, jak się można domyślić zarządzane są przez poszczególne stany i mają swoje zasady, są trochę mniej "dzikie" i mają więcej turystycznych udogodnień, Ale również są warte uwagi. W USA jest ponad 10 tys takich parków.

mapa Parków Narodowych w USA w 2020

Jeśli chodzi o Ilość Parków Narodowych to nie ma jednej odpowiedzi. Właściwa odpowiedź powinna raczej brzmieć "to zależy" - z jakiego roku mamy dane. To dlatego, że lista Parków Narodowych rośnie i przybywają nowe. Stan na maj 2020 to 62 Parki Narodowe w USA. Często można się spotkać z liczbą 59. Skąd jej popularność? W 2016 przypadała setna rocznica powstania National Park Service - organizacji, która zarządza i opiekuje sie parkami. Z tej okazji wydano wiele publikacji na temat parków, które utrwaliły liczbę 59 - bo tyle ich wtedy było. Nie wszyscy wiedzą, że w 2019 powstały 2 nowe Parki Narodowe: White Sands National Parki i Indiana Dunes National Parki, a rok wcześniej, w 2018, Gateway Arch National Park. Ten ostatni akurat ciężko nazwać parkiem, bo jako jedyny jest w centrum miasta i obejmuje obszar betonowej budowli. Jakoś mi się to nie mieści w definicji parku...

LISTA FEDERALNYCH PARKÓW NARODOWYCH. ZNACIE  WSZYSTKIE?

Poniżej lista parków w kolejności ich powstawania. Przybyliśmy do Stanów z zamiarem zobaczenia wszystkich, ale w obecnej sytuacji trudno przewidzieć czy będą ku temu warunki. Na razie byliśmy w ośmiu.

1. Yellowstone National Park 1872 | WY, MT, ID ✓ 09.2014
2. Sequoia National Park 1890 | CA ✓ 09.2014
3. Yosemite National Park 1890 | CA ✓ 09.2014
4. Mount Rainier National Park 1899 | WA 
5. Crater Lake National Park 1902 | OR 
6. Wind Cave National Park 1903 | SD
7. Mesa Verde National Park 1906 | CO
8. Glacier National Park 1910 | MT 
9. Rocky Mountain National Park 1915 | CO
10. Haleakala National Park 1916 | HA
11. Hawai’i Volcanoes National Park 1916 | HA
12. Lassen Volcanic National Park 1916 | CA
13. Denali National Park 1917 | AK
14. Acadia National Park 1919 | AK
15. Grand Canyon National Park 1919 | AZ ✓ 09.2014
16. Zion National Park 1919 | UT 
17. Hot Springs National Park 1921 | AR
18. Bryce Canyon National Park 1928 | UT 
19. Grand Teton National Park 1929 | WY
20. Carlsbad Caverns National Park 1930 | NM
21. Great Smoky Mountains National Park 1934 | NC, TN 
22. Shenandoah National Park 1935 | VA
23. Olympic National Park 1938 | WA 
24. Isle Royale National Park 1940 | MI
25. Kings Canyon National Park 1940 | CA 
26. Mammoth Cave National Park 1941 | KY
27. Big Bend National Park 1944 | TX
28. Everglades National Park 1947 | FL ✓ 03.2020
29. Virgin Islands National Park 1956 | U.S. Virgin Islands
30. Petrified Forest National Park 1962 | AZ
31. Canyonlands National Park 1964 | UT ✓ 09.2014
32. Guadalupe Mountains National Park 1966 | TX
33. North Cascades National Park 1968 | WA 
34. Redwood National and State Parks 1968 | CA
35. Arches National Park 1971 | UT ✓ 09.2014
36. Capitol Reef National Park 1971 | UT 
37. Voyageurs National Park 1975 | MN
38. Badlands National Park 1978 | SD
39. Theodore Roosevelt National Park 1978 | ND
40. Biscayne National Park 1980 | FL 
41. Channel Islands National Park 1980 | CA
42. Gates of the Arctic National Park 1980 | AK
43. Glacier Bay National Park 1980 | AK
44. Katmai National Park 1980 | AK
45. Kenai Fjords National Park 1980 | AK
46. Kobuk Valley National Park 1980 | AK
47. Lake Clark National Park 1980 | AK
48. Wrangell-St. Elias National Park 1980 | AK
49. Great Basin National Park 1986 | NV
50. National Park of American Samoa 1988 | American Samoa
51. Dry Tortugas National Park 1992 | FL 
52. Death Valley National Park 1994 | CA, NV
53. Joshua Tree National Park 1994 | CA ✓
54. Saguaro National Park 1994 | AZ
55. Black Canyon of the Gunnison National Park 1999 | CO
56. Cuyahoga Valley National Park 2000 | OH
57. Congaree National Park 2003 | SC 
58. Great Sand Dunes National Park 2004 | CO
59. Pinnacles National Park 2013 | CA
60. Gateway Arch National Park 2018 | MS
61. Indiana Dunes National Park 2019 | IN ✓ 05.2020
62. White Sands National Park 2019 | NM

CIEKAWOSTKI I FAKTY O PARKACH NARODOWYCH

Garść informacji o Parkach Narodowych, żeby nie być takim zupełnie zielonym:

• 62 parki narodowe położone są w 29 stanach (z 50) oraz w 2 terytoriach zależnych - Samoa Amerykańskie i Wyspy dziewicze.
• Najwięcej parków znajduje się w Kalifornii (9), na Alasce (8), w Utah (5) i Colorado (4)
• ich łączna powierzchnia to 211 000 km2 - czyli więcej niż cały stan Illinois (150 tys km.kw) i prawie 70% powierzchni Polski (wow!)
• największym Parkiem Narodowym jest Wrangell-St. Elias National Park na Alasce i ma 53 tys km.kw. powierzchni (rozmiaru Słowacji). 4 największe parki leżą właśnie na Alasce.
• z kolei najmniejszym jest wspomniany Gateway Arch National Park - zaledwie 1 km.kw i 1 budynek w centrum miasta. To jakaś decyzja polityczna musiała być, że uznano to za Park Narodowy... W top 3 najmniejszych są jeszcze Hot Springs NP w Arkansas i  American Samoa NP
• średnio rocznie Parki Narodowe w USA odwiedza 318 mln osób. Prawie tyle ile jest mieszkańców w USA. 
• najpopularniejszym parkiem jest Great Smoky Mountain NP, który w 2018 odwiedziło 11,5 mln osób. To 2 razy więcej niż drugi najpopularniejszy park Wielki Kanion (Grand Canyon NP) i prawie 3 x więcej niż Góry Skaliste (Rocky Mountain NP).
• najrzadziej odwiedzanym parkiem jest Gates of the Arctic NP położony na Alasce. To drugi największy, a zarazem najbardziej odległy i niedostępny z parków, dlatego w 2018 odwiedziło go niecałe 10 tys osób.
• najstarszym Parkiem Narodowym w USA jest Yellowstone - ustanowiony 1 marca 1872. To stąd pochodził Miś Yogi:)

Miś Yogi, Bubu i strażnik Smith w parku Yellowstone

NATIONAL PARK SERVICE

Kto oglądał bajkę o misiu Yogim ten wie, że porządek w parku Yellowstone mógł utrzymać tylko strażnik Smith. To dzięki niemu miś Yogi nie zjadł wszystkich piknikowych koszyczków. Strażnik, zwany w Ameryce "ranger" (czyt. rendżer) to taki polski "leśnik":) No dobra leśniczy, ale nie chodzi na polowania:) Zatrudniony jest przez National Park Service (NPS), czyli agencję rządową na poziomie federalnym, powołaną w 1916 roku do ochrony i zarządzania parkami narodowymi, a także i innymi miejscami chronionymi. W 2018 roku w całych Stanach było prawie 12,5 tys strażników "rangers", którzy obsługiwali 419 równych lokalizacji (w tym 62 Parki Narodowe) o łącznej powierzchni 350 tys km.kw. Zatem rangersów zobaczymy nie tylko w Parkach Narodowych, bo działalność NPS obejmuje wszystkie obszary o wyjątkowych walorach przyrodniczych i naukowych w USA. Są to zarówno parki narodowe jak i historyczne, rezerwaty, pomniki, pola bitew, miejsca historyczne, jeziora, wybrzeża, tereny rekreacyjne, rzeki i szlaki widokowe. Ranger w USA to bardzo poważna i wielofunkcyjna rola, ponieważ z jednej strony zarządza mieniem i przystosowują je dla odwiedzających, z drugiej zapewnia informacje o tysiącach miejsc ważnych w amerykańskiej historii, kulturze, archeologii czy architekturze i pełni rolę edukacyjną, a z trzeciej chroni: zarówno zasoby naturalne (sprawuje pieczę nad zagrożonymi gatunkami roślin i zwierząt, obserwuje zmiany klimatyczne) jak i odwiedzających przed wypadkami. Ku temu ma specjalne uprawnienia, więc nie zdziwcie się, jeśli dostaniecie mandat od strażnika np. za śmiecenie, przekroczenie prędkości czy niszczenie zasobów. Mają one taką samą moc jak mandaty od policji.

Logo NPS, widoczne na mundurach strażników

Wejścia do parków zarządzanych przez NPS są płatne przez cały rok. Można płacić jednorazowo za wejście lub wykupić roczny bilet, który obowiązuje na 4 osoby dorosłe. Zwraca się przy 3-4 wizytach w parkach. Do kupienia przed wejściem do każdego z parków lub na stronie www. 

Mamy już nasz roczny bilet, ale nie wiem czy będzie nam dane go jeszcze użyć w tym roku...